pokaż powiększenie

Lokalizacja: ul. 3 Maja 51-59

Niegdyś w środkowym biegu Potoku Karlikowskiego, nieopodal rozległego stawu znajowały się dwa młyny. Świadectwem dawnej świetności młynów karlikowskich jest istniejący do dziś przy ul. Kościuszki 63 Dwór Młynarza. Wraz z budynkiem gospodarczym dworek jest pozostałością młyna prochowego a później papierniczego działającego od ok. XVII w. do połowy XIX w. Dworek powstał tuż po wybudowaniu kompleksu budynków młyna. Starszy z młynów (widoczna na obrazie Bartłomieja Milwitza z 1650 r.) początkowo funkcjonował jako papiernia, czynna od połowy XVII do połowy XIX w. Początki papierni w Karlikowie nie są znane. Najwcześniejsze informacje o jej istnienu pochodzą z 1656 r. Później młyn wielokrotnie przebudowywano, zmieniając jednocześnie w zależności od potrzeb jego przeznaczenie. Zabudowa zniszczona przez wojska kozackie w 1734 r. została odbudowana w 1749 r. a następnie przeszła w dzierżawę papiernika Linka (do 1752 r.) Potem młyn był w rękach wielu rodzin m.in. Taubert, Gralath, Mueller, Stolterholf, Gollmer. W 1794 roku Fryderyk Wilhelm Gollmer dokonał odbudowy papierni i zabudowań gospodarczych. W owym czasie dokonano inwentarza i szczegółowego opisu budynku. Papiernia wybudowana była z cegły w konstrukcji ryglowej, a pokryta dachówką. W owym czasie składała się ona z izby, kuchni, pokoju gościnnego, warsztatu, komory na szmaty i dwóch obszernych strychów. W warsztacie znajdowały się maszyny i urządzenia papiernicze. Młyn papierniczy wyposażony był w 14 mórg ziemi. W ok. 1850 r. papiernia uległa likwidacji, a sam młyn przeniesiono prawdopodobnie w tym samym okresie w górny bieg Potoku Karlikowskiego. Przed likwidacją, w 1844 r. właścicielami młyna zostali pochodzący z Gdańska Frantziusowie (od nazwiska rodziny ulica wytyczona w miejscu drogi karlikowskiej otrzymała z końcem XIX w. nazwę Frantziusstr - obecnie ul. 3 Maja). W 1907 r. dawną papiernię generalnie przebudowano i zaopatrzono w nowy park maszynowy. Po pierwszej wojnie światowej nowy właściciel - Herbert Schlichting - na terenie oraz w pobliżu młyna wybudował domy mieszkalne dla siebie oraz pracowników. Cały zespół otrzymał numer 51-55. Wtedy młyn służył jako miejsce obróbki drewna na potrzeby budowlano-stolarskie. Starszy młyn zbożowy/ papiernię rozebrano w 1946 r. Po 1945 r. istniejące zabudowania młyna użytkowane były przez państwowe zakłady zbożowe a następnie przez polsko-niemiecką spółkę, nie remontowane uległy stopniowemu zniszczeniu. Pod koniec 1999 r. zabudowania młyna zostały rozebrane, a na ich terenie zbudowano osiedle mieszkaniowe. Z dawnego zespołu przetrwał tylko dworek młynarza oraz budynek mieszkalny przy ul. 3 Maja 51/53.

źródło: Hanna Domańska, Opowieści Sopockich Kamienic, 2005, Andrzej Groth Sopot i sąsiednie wsie w czasach nowożytnych, F. Mamuszka Bedeker Sopocki

Pokaż lokalizację obiektu na mapie Dawnego Sopotu: Młyn w Karlikowie

Młyn papierniczy w Karlokowie, obróbka drewna oraz fabryka mebli, właściciel F. Franzius. (GK)